Czym jest osobowość i jakie są jej wymiary?

Osobowość

Osobowość to te cechy psychologiczne, które przyczyniają się do względnie trwałych i wyróżniających daną osobę schematów odczuwania, myślenia i zachowania.

Najpowszechniej stosowanymi we współczesnej psychologii modelami są Pięcioczynnikowy Model Osobowości (stworzony przez Paula Coste i Roberta McCrae), lub Model Wielkiej Piątki (opracowany przez Lewisa Goldberga).

Wymiary osobowości

Opisując czyjąś osobowość, wskazuje się natężenie danej cechy – gdzie na danym wymiarze się ona znajduje. Te wymiary w ramach PMO to:

1. Ekstrawersja (przeciwieństwo: introwersja) – Ludzie o wysokim poziomie ekstrawersji są osobami zazwyczaj dominującymi, preferują przebywanie wśród większych grup osób, cechują się dużą energicznością i aktywnością, a także zdecydowanie bardziej widzą się w rolach leaderskich, niż podwładnych
2. Ugodowość – Ludzie o wysokiej ugodowości cechują się raczej pozytywnym nastawieniem wobec innych, są wrażliwe, ufne i zdecydowanie nastawione na kooperację. Osoby z wysokim natężeniem tej cechy bardzo często są oceniane jako sympatyczne, pomocne, spokojne, prawdomówne i skromne.
3. Sumienność – Ludzie cechujący się wysoką sumiennością są postrzegani jako efektywni, skrupulatni, rozsądni i podejmujący racjonalne decyzje. Osoby takie są zazwyczaj dobrze zorganizowane, punktualne, mają wysokie poczucie obowiązku, a także wysokie aspiracje – wykazują się przy tym dużą motywacją i wytrwałością w dążeniu do wyznaczanych sobie celów.
4. Neurotyczność (przeciwieństwo: Stabilność emocjonalna) – Ludzie o wysokim poziomie neurotyczności cechują się lękliwością i skłonnością do zamartwiania się. Często odczuwają frustracje, zirytowanie czy złość w stosunku do innych osób. Zazwyczaj są nieśmiałe w kontaktach towarzyskich, zwłaszcza w przypadku osób które są im obce, a także odczuwają zakłopotanie w sytuacjach społecznych. Ludzi cechujących wysokie natężenie tej cechy charakteryzuje także impulsywność, czy trudność w ogólnym radzeniu sobie ze stresem.
5. Otwartość na doświadczenie – Ludzie z wysoką otwartością na doświadczenia wykazują się bogatą wyobraźnią, wrażliwością na walory estetyczne, niekonwencjonalnością oraz poszukiwaniem nowych i nietypowych doznań i życiowych doświadczeń. Osoby takie mają silną potrzebę doświadczania różnorodności, cechują się raczej liberalnym światopoglądem, tolerancją i ciekawością świata.

W ujęciu Wielkiej Piątki Otwartość na doświadczenie zastąpiona jest Intelektem. Ludzie o wysokim natężeniu tej cechy wykazują się dużą otwartością intelektualną, wyobraźnią, kreatywnością, skłonnościami do refleksji, bogatym życiem wewnętrznym czy szerokimi horyzontami i zainteresowaniami.