Osobowość a gry – jak nasze cechy wpływają na to, jakie gry wybieramy?

Ludzie różnią się między sobą, także zachowaniami i preferencjami gamingowymi. To w co gramy, ile gramy i jak gramy może zależeć między innymi od tzw. różnic indywidualnych, czyli: poziomu inteligencji, stylów poznawczych, temperamentu, zdolności, albo osobowości. W tym tekście omówię znaczenie osobowości dla preferencji gatunków gier. Zaprezentuję wyniki dotychczasowych badań na ten temat: światowych i moich, prowadzonych w ramach Try Evidence.

Czym jest osobowość?

Znaczeń i definicji słowa „osobowość” jest wiele. Wśród psychologów zajmujących się tą tematyką mówi się, że osobowość to te cechy psychologiczne, które przyczyniają się do względnie trwałych i wyróżniających daną osobę schematów odczuwania, myślenia i zachowania. Mówiąc prościej: niezależnie od sytuacji, w jakiej znajdzie się osoba o określonej osobowości, sposób, w jaki się w niej zachowa i jak będzie ją odbierać, będzie najczęściej podobny i jednocześnie zbliżony do zachowań innej osoby o podobnej konfiguracji cech osobowości.

Istnieje wiele teorii próbujących wyróżnić te trwałe wzorce, a psychologowie osobowości przez dekady mieli różne pomysły, jakie mogą być podstawowe jej wymiary. Bez wątpienia najpowszechniej stosowanymi we współczesnej psychologii modelami są Pięcioczynnikowy Model Osobowości (PMO) oraz Model Wielkiej Piątki. Oba modele są do siebie bardzo zbliżone. W skład osobowości w ich ujęciu wchodzą: Ekstrawersja, Ugodowość, Sumienność, Neurotyczność i Otwartość na doświadczenie (w PMO) lub Intelekt (w Wielkiej Piątce). W uproszczeniu można powiedzieć, że „struktura psychiczna” każdego z nas może być opisana konkretną konfiguracją tych pięciu wymiarów, np.: jesteś bardzo ekstrawertywny, średnio ugodowy, raczej niesumienny (inaczej: nieukierunkowany), neurotyczny i nieotwarty na doświadczenie. Taka jest twoja osobowość wedle Pięcioczynnikowego Modelu Osobowości. I taka Twoja struktura pozostaje raczej niezmienna przez całe Twoje dorosłe życie. Więcej na temat cech osobowości możesz przeczytać tutaj.

Sumienność, otwartość, hardkorowość i uzależnienie od gier

Jeśli osobowość to trwałe schematy i wzorce zachowania, odczuwania czy myślenia, to można założyć, że jej wpływ będzie widoczny w bardzo wielu obszarach życia człowieka. Różne wybierane przez ludzi formy rozrywki czy podejmowane przez nich aktywności dostarczają innych bodźców i zaspokajają różne potrzeby. Zatem niektóre typy zachowań, decyzji konsumenckich czy preferencji mogą być bardziej charakterystyczne dla ludzi z określonym poziomem natężenia pewnych cech osobowości. I rzeczywiście tak się dzieje.

Badanie Dollinger (1993) wykazało na przykład, że ekstrawertycy preferują te gatunki muzyczne, które dostarczają im stymulacji i są pobudzające. Osobowość ma też wpływ na sposób i intensywność korzystania z niektórych mediów społecznościowych (Moore i McElroy, 2012) czy na skłonność do oglądania niektórych gatunków filmów bardziej niż innych (Martin, 2019)

Nie inaczej jest w przypadku gier.

Choć wpływ osobowości na preferencje i zachowania w kontekście gier nie jest duży, to bez wątpienia istnieje, a różnice da się zaobserwować już na ogólnym poziomie zaangażowania w gaming.

Gracze cechują się niższym poziomem sumienności, niż osoby niegrające (Teng, 2008; Braun, i in., 2016). Duża ilość czasu, jaki poświęcają oni na swoje hobby może utrudniać im wykonywanie innych obowiązków. Podobną różnicę wykazano też pomiędzy graczami hardkorowymi (grającymi codziennie) i casualowymi (grającymi rzadziej) (Potard i in,. 2020). Pierwsi cechowali się niższym poziomem sumienności niż drudzy, a ponadto

hardkorowcy są mniej ekstrawertywni od casuali.

Badania wykazały też, że osobowość może predysponować do uzależnienia od gier i internetu (Internet Gaming Disorder), które dodatnio koreluje z neurotycznością (Lehenbauer-Bahm in., 2015; Braun i in., 2016). A więc

im bardziej jest ktoś neurotyczny, tym większa szansa na uzależnienie od gier,

i ujemnie z ekstrawersją (Müller i in., 2014; Braun i in., 2016) – im mniej ekstrawertywny jest, tym większa szansa na uzależnienie.

Ciekawie prezentują się także wyniki badań dotyczące otwartości na doświadczenie

Grające kobiety są bardziej otwarte na doświadczenie niż kobiety niegrające.

Odwrotna sytuacja została natomiast zaobserwowana w przypadku mężczyzn – im bardziej otwarty mężczyzna, tym mniej prawdopodobne, że jest graczem (Braun i in., 2016). Może to wynikać na przykład ze wciąż powszechnego stereotypu, że gry komputerowe to rozrywka głównie dla mężczyzn, przez co mniej otwarte na doświadczenie kobiety mogą nie decydować się na spróbowanie swoich sił w gamingu.

Gatunki gier preferowane przez różne osobowości

Niestety większość dotychczasowych badań skupiała się jedynie na niewielkiej liczbie gatunków gier, co utrudnia spojrzenie na związki osobowości z preferencjami gatunków z szerszej perspektywy. Dlatego w Try Evidence przeprowadziliśmy własne badanie. Wzięło w nim udział wzięło 960 osób (70% mężczyzn i 30% kobiet) w wieku od 13 do 51 lat. Badani deklarowali swoją sympatię do 19 gatunków gier komputerowych. Na liście znajdowała się zdecydowana większość popularnych obecnie gatunków.

Ekstrawertycy lubią przemoc

Badania wykazują, że ekstrawersja idzie w parze z sympatią do gier pobudzających i zawierających przemoc, zwłaszcza gier FPS, Akcji czy Bijatyk (Zammito, 2010; Chory i Goodboy, 2011; Braun i in., 2016). Potwierdzają to także wyniki uzyskane przez nas w Try Evidence. Przyczyną może być wysokie zapotrzebowanie na stymulacje u osób ekstrawertywnych, której bez wątpienia dostarczają gry pełne pościgów, strzelanin i walki.

Ponadto, jak wykazała Veronica Zammito (2010),

im wyższy poziom ekstrawersji, tym większa sympatia do gier sportowych.

Powodem wyższego zainteresowania grami sportowymi u osób ekstrawertywnych może być zarówno towarzyski aspekt towarzyszący sportowi (wspólne oglądanie i kibicowanie podczas rozgrywek itd.), oraz fakt, że wiele tytułów w tym gatunku oferuje jakąś formę wieloosobowej rozgrywki: grę online czy kanapową kooperację.

Wyjątkowo interesujące są natomiast wyniki kobiet, gdzie wykazaliśmy dodatnią korelację ekstrawersji z grami strategicznymi (zarówno RTS i jak i strategiami turowymi). Możliwym wyjaśnieniem jest to, że

osoby ekstrawertywne mają tendencję do dominacji i chętniej widzą się w rolach przywódczych,

a gry strategiczne na te potrzeby odpowiadają. Różnica między kobietami i mężczyznami w tym aspekcie może wynikać między innymi ze społecznych nierówności, przez które kobiety w mniejszym niż mężczyźni stopniu są w stanie osiągać leaderskie pozycje i wykazywać się w rolach przywódczych (np. ze względu na szklany sufit), przez co aby realizować swoje potrzeby kierują się one w stronę gier strategicznych.

Ugodowi poszukiwacze przygód

Choć wyniki naszego badania potwierdziły wcześniejsze odkrycia, że gracze ugodowi szczególnie lubią gry przygodowe (Zammito, 2010),  to po części stoją w opozycji do pozostałych wyników.

W swoim badaniu Zammito wykazała na przykład, że ugodowość ujemnie koreluje z lubieniem gier sportowych, bijatyk czy gier akcji. W naszym badaniu nie zaobserwowaliśmy żadnych istotnych zależności dla wymienionych gatunków gier.

Interesująca jest natomiast zaobserwowana w naszym badaniu korelacja pomiędzy ugodowością a grami survivalowymi.

Im bardziej gracze byli ugodowi, tym bardziej lubili gry survivalowe.

Sumienni grają w strzelanki

Jak wspomniałem wcześniej, gracze generalnie cechują się niższym poziomem sumienności od osób niegrających. Jednak nawet pomiędzy graczami o różnych preferencjachistnieją pewne różnice. Jak wynika z dotychczasowych badań (Braun i in., 2016),

najwyższy poziom sumienności przejawiają fani symulatorów.

Gry tego typu cechują się dużym realizmem i niejednokrotnie wymagają od graczy dużego zaangażowania, skupienia i skrupulatności, do czego osoby z wysokim natężeniem tej cechy są bardziej predestynowane.

Choć nasze badanie nie wykazało takiej zależności, to może to wynikać z konstrukcji samego badania. Na otrzymane wyniki może mieć wpływ to, w jakie dokładnie tytuły dana osoba gra, a tego w tym badaniu nie kontrolowaliśmy. Bardzo prawdopodobne jest, że osoby grające np. w Goat Simulator sięgają po ten tytuł raczej dla rozrywki i humoru, a nie wysokich wartości symulacyjnych jak w przypadku Microsoft Flight Simulator.

W otrzymanych przez nas wynikach zaobserwowaliśmy natomiast interesującą korelację sumienności z grami FPS, im bardziej gracze są sumienni, tym bardziej lubią pierwszoosobowe strzelanki. Przyczyną tej zależności może być to, że wiele gier FPS wymaga wprawy, praktyki i doświadczenia, aby grać na zadowalającym poziomie (zwłaszcza w przypadku gier multiplayer, gdzie koordynacja wzrokowo ruchowa i dobra znajomość mapy są kluczowe do wygrania). Osiągnięcie mistrzostwa wymaga poświęcenia dużej ilości czasu i regularności, co z większą łatwością przychodzi osobom sumiennym.

Neurotyczni lubią symulatory

Dotychczasowe badania nie rozstrzygnęły jak neurotyczność wpływa na gamingowe preferencje. Jedne (Chory i Goodboy, 2011; Braun i in., 2016) sugerują, że osoby neurotyczne unikają gier zawierających przemoc i dużą liczbę bodźców (ponieważ mają trudności w radzeniu sobie ze stresem i stymulacją). Inne (Zammito, 2010) wskazują na dodatnie korelacje neurotyczności z bijatykami czy grami akcji (co może wynikać z dużej impulsywności i częstego doświadczania złości czy frustracji przez osoby o wysokim natężeniu tej cechy).

Badanie przeprowadzone przez nas częściowo potwierdza wyniki pierwszej grupy.

Zaobserwowaliśmy, że im bardziej gracz stabilny emocjonalnie (czyli nie-neurotyczny) tym bardziej lubi gry FPS.

W przypadku pozostałych gatunków gier zawierających przemoc nie zaobserwowaliśmy żadnych istotnych zależności z osobowością.

W naszym badaniu osoby stabilne emocjonalnie (nie-neurotyczne) bardziej niż inni lubią gry sportowe. Jest to o tyle ciekawe, że wcześniejsze wyniki (Zammito, 2010) wskazywały, że zależność ta powinna być odwrotna. Różnice te mogą wynikać zarówno z innych tytułów po jakie sięgali badani, ale też motywacji jakie wybieranych trybów gry. Gry sportowe mają innych charakter i zaspokajają inne potrzeby w zależności od tego czy gra się w nie samemu, czy z innymi graczami.

Natomiast jednym z najciekawszych wyników dotyczących neurotyczności w naszym badaniu jest jej dodatnia korelacja z symulatorami.

Symulatory są generalnie dość przewidywalne i powtarzalne, a rozgrywka jest raczej spokojna, co może być świetnym wyborem dla osób z niską stabilnością emocjonalną (wysoką neurotycznością),

pozwalając im na przyjemną i komfortową rozgrywkę.

Fanów RPG cechuje wysoka otwartość na doświadczenie

Badanie Zammito (2010) wskazało dodatnią korelację otwartości na doświadczenie z grami logicznymi (co potwierdza też badanie przeprowadzone przez nas). Wyobraźnia i kreatywność, którymi cechują się osoby o wysokim natężeniu tej cechy, mogą ułatwiać im rozwiązywanie problemów, a tym samym zwiększać przyjemność z gier logicznych.

Jak wykazało nasze badanie, wysoki poziom intelektu  idzie też w parze z lubieniem gier RPG. Intelekt rozumiany jest tutaj nie jako mądrość czy inteligencja, ale jako odpowiednik Otwartości na doświadczenie. Osoby o wysokim natężeniu Intelektu cechują się dużą otwartością intelektualną, wyobraźnią, kreatywnością czy skłonnościami do refleksji. Z tego powodu

pełne niejednoznacznych moralnie decyzji, swobody rozgrywki i różnorodnych aktywności RPG zdają się być idealnymi grami dla osób ze skłonnościami do refleksji i szerokimi zainteresowaniami.

Interesujący, choć raczej zgodny z intuicją, jest też wynik dotyczący gier sportowych.

Im bardziej ktoś otwarty na doświadczenie, tym mniej lubi gry sportowe.

Potwierdzają to zarówno wyniki wcześniejszych badań, jak i badanie Try Evidence, a przyczyną tej zależności mogą być bardzo proste zasady rozgrywki i raczej znikome walory artystyczne tego typu gier.

Podsumowanie

Choć osobowość nie jest decydującym czynnikiem w preferencjach gatunków gier ­– jej związek z lubieniem poszczególnych gatunków jest ogólnie raczej niewielki, to niezaprzeczalnie istnieje. Wiedza o tym jakie cechy osobowości przejawiają fani określonych gatunków, co różni ich od innych graczy, może pomóc deweloperom w tworzeniu lepszych, bardziej angażujących gier które w większym stopniu będą odpowiadały na potrzebom. Poza tym warto pamiętać, że gatunki gier to tylko jeden z aspektów gamingu. Niewykluczone, że osobowość ma silniejsze związki z innymi sferami grania.

_

Chcesz zacytować artykuł? Zrób to elegancko:

Zalewski, D. (2021, 08 10).  Osobowość a gry – jak nasze cechy wpływają na to, jakie gry wybieramy? Pobrano z lokalizacji: https://tryevidence.com/pl/blog/osobowosc-a-gry-jak-nasze-cechy-wplywaja-na-to-jakie-gry-wybieramy/

Bibliografia:

Braun, B., Stopfer, J. M., Müller, K. W., Beutel, M. E., & Egloff, B. (2016). Personality and video gaming: Comparing regular gamers, nongamers,. Computers in Human Behavior, 55, 406-412.

Chory, R. M., & Goodboy, A. K. (2011). Is Basic Personality Related to Violent and Non-Violent Video Game Play and Preferences? Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(4), 191-198.

Dollinger, S. (1993). Research note: Personality and music preference: Extraversion and excitement seeking to experience? Psychology of Music, 21(1), 73-77.

Lehenbauer-Bahm, M., Klaps, A., Kovacovsky, Z., Witzmann, K., Zahlbruckner, R., & Steitina, B. U. (2015). Addiction and Engagement: An Explorative Study Toward Classification Criteria for Internet Gaming Disorder. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 18(6), 343-349.

Martin, G. N. (2019). (Why) Do You Like Scary Movies? A Review of the Empirical Research on Psychological Responses to Horror Films. Frontiers in Psychology, 10.

Moore, K., & McElroy, J. C. (2012). The influence of personality on Facebook usage, wall postings, and regret. Computers in Human Behavior, 28(1), pp. 267-274.

Müller, K. W., Beutel, M. E., Egloff, B., & Wölfling, K. (2014). Investigating Risk Factors For Gaming Disorder: A Comparison of Patients with Addictive Gaming, Pathological Gamblers and Healthy Controls regarding the Big Five Personality Traits. European Addiction Research, 20(3), 129-136.

Potard, C., Henry, A., Boudoukha, A. H., Courtois, R., Laurent, A., & Lignier, B. (2020). Video Game Players’ Personality Traits: An Exploratory Cluster Approach to Identifying Gaming Preferences. Psychology of Popular Media, 9(4), 499-512.

Teng, C.-I. (2008). Personality Differences between Online Game Players and Nonplayers in a Student Sample. CyberPsychology & Behavior, 11(2), 232-234.

Zammito, V. L. (2010). Gamers’ Personality and Their Gaming Preferences.

_

Zachęcamy do zapoznania się naszym tekstem Jak firmy kategoryzują graczy i czy to jest groźne?